1- مقدمه
1-1 تعریف سیستم سازی کسب‌وکار
سیستم سازی کسب‌وکار یعنی تبدیل فعالیت‌های تکرارشونده، فرایندها، تصمیم‌گیری‌ها و عملیات سازمانی به مجموعه‌ای منظم، مستند و قابل اندازه‌گیری که بدون وابستگی به اشخاص خاص، پایدار و قابل توسعه باشد. هدف از سیستم سازی، بهینه‌سازی عملکرد، افزایش بهره‌وری و فراهم‌سازی امکان رشد مقیاس پذیر برای کسب‌وکار است.
2-1 نقش ابزارهای مدلسازی در موفقیت سیستم سازی
ابزارهای مدلسازی در قلب سیستم سازی قرار دارند. این ابزارها امکان مستند سازی دقیق فرایندها، تحلیل نقاط ضعف، طراحی مجدد، شبیه‌سازی و در نهایت اجرای مؤثر سیستم ها را فراهم می‌کنند. بدون یک ابزار مناسب، سیستم سازی تبدیل به فعالیتی پراکنده، بدون انسجام و با وابستگی زیاد به افراد می‌شود.
ابزارهای مدلسازی به کسب‌وکارها کمک می‌کنند تا:
3-1 ویزیو به عنوان ابزار پرکاربرد اما نه‌چندان مناسب برای سیستم سازی
نرم‌افزار Microsoft Visio یکی از ابزارهای پرکاربرد در سازمان‌هاست که برای طراحی دیاگرام‌ها و فلوچارت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. با وجود سادگی و محبوبیت بالا، ویزیو به دلیل محدودیت‌های جدی در حوزه تحلیل، همکاری و استانداردسازی، گزینه مناسبی برای پروژه‌های سیستم سازی نیست که علت آن در ادامه بیشتر توضیح داده می شود.
2- ویزیو چیست و چرا محبوب شده است؟
1-2 تاریخچه نرم افزار Visio
نرم‌افزار ویزیو در ابتدا توسط شرکتی به نام Shapeware Corporation در اوایل دهه ۹۰ میلادی توسعه داده شد. هدف اولیه این نرم‌افزار، ایجاد ابزاری گرافیکی برای طراحی دیاگرام‌ها و فلوچارت‌ها بود که کار با آن برای کاربران عادی نیز ساده باشد. در سال ۱۹۹۵، این نرم‌افزار با استقبال قابل توجهی از سوی کاربران حرفه‌ای و سازمانها مواجه شد و شرکت توسعه‌دهنده نیز به همین دلیل نام خود را به Visio Corporation تغییر داد.
در سال ۲۰۰۰ میلادی، شرکت مایکروسافت Visio Corporation را خریداری کرد و آن را به یکی از نرم افزارهای جانبی مجموعه Microsoft Office تبدیل نمود. این ادغام باعث شد Visio از نظر رابط کاربری و یکپارچگی با ابزارهایی مانند Word، Excel و PowerPoint ارتقاء یابد و بیش از پیش در دسترس کاربران سازمانی قرار گیرد.
مایکروسافت با معرفی نسخه‌های جدید Visio در قالب‌های مختلف (Standard، Professional و Online)، تلاش کرد تا این نرم‌افزار را به عنوان یک ابزار ترسیم بصری همه منظوره برای کاربران غیرتخصصی معرفی کند. با این حال، با وجود برخی افزونه‌ها و بهبودها، Visio همچنان تمرکز خود را بر ترسیم آزاد نمودارها حفظ کرده و در مسیر ابزارهای تحلیلی یا تخصصی مدلسازی سیستم حرکت نکرده است.
2-2 برخی دلایل محبوبیت نرم افزار ویزیو
اگرچه ویزیو به هیچ عنوان نرم افزار تخصصی و قوی برای سیستم سازی نیست، لکن مزایایی دارد که باعث محبوبیت و استفاده از آن در برخی از سازمانها شده است. برخی از این موارد عبارتند از:
3-2 استفاده های متداول از ویزیو
کاربردهای رایج Visio در سازمانها عبارتند از:
3- تفاوت نیازهای سیستم سازی با قابلیت‌های ویزیو
سیستم سازی نیز همانند بسیاری از حوزه های دیگر به منظور پیاده سازی صحیح، نیازمند ابزار حرفه ای است که بتوانند موارد زیر را پشتیبانی کنند:
ویزیو ابزار طراحی گرافیکی است و از استانداردهای تحلیل فرایند مانند BPMN به‌صورت رسمی و کامل پشتیبانی نمی‌کند. به همین دلیل، مدل‌های ایجاد شده در آن فاقد انسجام و قابلیت تحلیل هستند.
همچنین در پروژه‌های سیستم سازی، تغییرات مداوم، کارگروهی و بازنگری مکرر اجتناب‌ناپذیر است. ویزیو از امکاناتی مانند کنترل نسخه، همکاری آنلاین، تاریخچه تغییرات یا پیگیری وظایف پشتیبانی نمی‌کند.
4- نقاط ضعف ویزیو برای سیستم سازی
همانطور که در بخش قبلی ذکر شد، ویزیو ابزار مناسبی برای سیستم سازی نیست و اغلب سازمانها به جهت سادگی از آن استفاده می کنند. البته این که نرم افزار ویزیو عضوی از خانواده ماکروسافت هست نیز در استفاده از آن تأثیر به سزایی دارد. در ادامه برخی از مهم ترین نقاط ضعف نرم افزار ویزیو ذکر گردیده است:
5- جایگزین‌های تخصصی برای سیستم سازی
در حالی‌که نرم‌افزار ویزیو بیشتر برای ترسیم‌های گرافیکی و نمایش ساده فرآیندها طراحی شده است، پروژه‌های واقعی سیستم سازی نیاز به ابزارهایی دارند که از استانداردهای بین‌المللی پشتیبانی کنند، قابلیت همکاری تیمی و کنترل تغییرات داشته باشند و بتوانند با لایه‌های مختلف سازمان ارتباط برقرار کنند. دو مورد از بهترین این نرم افزارها عبارتند از: Visual Paradigm و Enterprise Architect. در ادامه توضیحاتی در مورد هریک از این نرم افزارها بیان خواهد شد.
نرم افزار ویژوال پارادایم
ویژوال پارادایم یک نرم‌افزار حرفه‌ای برای سیستم سازی، مدلسازی فرآیندها، تحلیل کسب‌وکار، تحلیل سیستم، طراحی سیستم های سازمانی، معماری کسب و کار و … است که توسط هزاران سازمان در سراسر جهان استفاده می‌شود. این نرم‌افزار به طور ویژه برای تیم‌های تحلیل، مدیریت فرایند، توسعه نرم‌افزار و معماری سازمانی طراحی شده و یکی از کامل‌ترین ابزارها در زمینه سیستم سازی محسوب می‌شود.
مزایا:
نرم افزار Enterprise Architect (EA)
نرم افزار Enterprise Architect (EA) محصول شرکت Sparx Systems، یکی از کامل‌ترین و قدرتمندترین ابزارهای سیستم سازی، تحلیل سیستم، طراحی نرم‌افزار و معماری سازمانی در جهان است. این ابزار به طور گسترده در پروژه‌های بزرگ، محیط‌های مهندسی پیچیده، دولت‌ها، بانک‌ها، شرکت‌های فناوری و صنایع دفاعی استفاده می‌شود. برخلاف ویزیو که بیشتر برای ترسیم دیاگرام‌های ساده طراحی شده، EA برای مدیریت کل چرخه عمر سیستم ها توسعه یافته است. در ادامه برخی از مهم ترین مزایای نرم افزار EA معرفی شده است.
مزایا:
6- جمع بندی و نتیجه‌گیری
نرم افزار ویزیو اگرچه برای طراحی نمودارهای ساده کاربردی است، اما برای سیستم سازی، گزینه‌ای ناکارآمد محسوب می‌شود.
نبود استانداردهای مدلسازی، ضعف در همکاری تیمی، عدم توانایی در تحلیل و شبیه‌سازی و ساختار ایستا از جمله موانع اصلی استفاده از ویزیو در پروژه‌های سیستمی است.
برای سیستم سازی مؤثر، سازمانها باید از ابزارهای تخصصی مانند نرم افزار ویژوال پارادایم یا EA استفاده کنند تا بتوانند با دقت، سرعت و پایداری بیشتر سیستم های خود را طراحی، اجرا و بهبود دهند. انتخاب ابزار مناسب، تضمین‌کننده موفقیت در اجرای سیستم های کسب‌وکار است.
