سبد خرید0

هیچ محصولی در سبد خرید نیست.

استاندارد BPMN
5/5 - (1 امتیاز)

در مطلب قبلی در خصوص لیست سیستم ها و فرایندهای موجود در هر سیستم کسب و کاری صحبت کردیم. و این جلسه میخواهیم درباره استاندارد BPMN بهترین استاندارد برای مدلسازی فرایندها صحبت کنیم.

در این مطلب در نظر داریم در مورد ضرورت مدلسازی فرایندها صحبت کرده و بهترین استاندارد برای اینکار را معرفی نماییم.

در مرحله ششم الگوریتم سیستم سازی باید نسبت به مدلسازی فرایندهای موجود در کسب و کار اقدام نمود. دلایل مختلفی برای مدلسازی فرایندها که اجزا اصلی هر سیستم از آنها تشکیل شده است وجود دارد که برخی از مهم ترین آنها عبارتند از:

  • یک تصویر گویاتر از هزار کلمه است.
  • مدل­های فرایندی یک ابزار کمک آموزشی خوب هستند.
  • مدل‌ها برای درک و تفهیم مناسب هستند.
  • مدل‌ها سبب ایجاد یک بسترپایه جهت اندازه‌گیری می‌شوند.
  • مدل‌ها انجام امور تجزیه و تحلیل فرآیند وشبیه‌سازی آنرا تسریع می‌نمایند.
  • مدل­های استاندارد توسط افراد مختلف درک یکسانی می­شوند.
  • مستندسازی روال­ها و فرایندها منجر به تبدیل دانش ضمنی به دانش صریح و مستند شده و چرخه مدیریت دانش را در سطح سازمان تسهیل خواهد نمود.
  • و بسیاری دلایل دیگر.

به منظور مدلسازی فرایندها روش­های مختلفی ایجاد شده که فلوچارت یکی از این روش­ها است. البته روش­ها و استانداردهای دیگری برای مدلسازی فرایندها وجود دارد مثل BPMN2 که از فلوچارت کامل­تر هستند. در نتیجه ما در این نوشته استاندارد BPMN2 را بصورت مختصر و مفید آموزش خواهیم داد.  

معرفی اجمالی استاندارد BPMN2

چند نماد اصلی در استاندارد BPMN2 وجود دارد که هر یک را در ادامه تشریح خواهیم کرد.

Pool: فرایندی که در حال مدلسازی آن هستیم را با یک Pool نمایش می­دهیم مثل شکل پایین.

نکته مهم اینکه یک فرایند دیگر می­تواند برای فرایند فعلی یک شریک تجاری محسوب شود که آنها را هم باید یک Pool جداگانه در نظر گرفت. همچنین عناصر خارج از کسب و کار مثل مشتری، تامین­کننده، سازمان­ها و نهادهای مرتبط با کسب و کار و… نیز یک Pool جداگانه است. در این موارد ما تمایلی به مدلسازی و تعیین فعالیت­های انجام شده توسط عناصر خارجی را نداریم. پس به عنوان جمع­بندی موارد زیر می­توانند جزء pool ها باشند:

  • فرایند اصلی که در حال مدلسازی آن هستیم
  • فرایندهای دیگر
  • موجودیت های خارجی
  • مشتریان و تامین­کنندگان

Lane: برای جدا کردن فعالیت­هایی است که مربوط به یک نقش یا واحد خاص در کسب و کار است و معمولاً بیانگر نقش­های سازمانی هستند. این موارد می­توانند جزء lane ها باشند:

  • واحدهای سازمانی
  • پست­های سازمانی
  • نقش­های سازمانی

Activity یا فعالیت: فعالیت­ها اقداماتی هستند که در طول فرایند توسط دینفعان فرایند انجام می­شوند و در یک دسته­بندی کلی به دو گروه قابل تقسیم هستند: فعالیت­های اتمیک که به آنها Task نیز گفته می­شود و همانطورکه از نام آنها پیدا است قابل شکستن به فعالیت­های جزئی­تر نیستند.

نوع دیگری از فعالیت­ها، فعالیت­های ترکیبی هستند که به آنها Sub-Process نیز اتلاق می­شود. Sub-Process خود یک فرایند دیگر در دل فرایند فعلی هستند که بنا به نیاز از آنها استفاده خواهد شد. Sub-Process ها دارای یک علامت + در مرکز و پایین مستطیل هستند.

Gateway یا دروازه: دروزاه ­ها دو کاربرد اصلی دارند.

  • تصمیم­گیری­ها در فرایند را نشان می­دهند.
  • برای منشعب شدن (forking) و بهم پيوستن (joining) مسیرها در فرایند مورد استفاده قرار می­گیرند.

Gateway برای نمایش نقاط کنترلی و تصمیم­گیری­ها استفاده می­شود. به علاوه از این نماد هم به عنوان تفکیک­کننده مسیر و هم در جهت ترکیب مسیرها استفاده می­شود. به عبارت دیگر به یک Task تنها یک ورودی، وارد می‌شود و تنها یک خروجی، از آن خارج می‌گردد. در صورت وجود بیش از یک ورودی یا خروجی باید از Gateway  استفاده نمود.

Sequence Flow یا جريان توالي که با شکل زیر نمایش داده می­شود:

جهت نمايش ترتيب و توالي انجام فعاليت‌ها در داخل Lane های يک فرآيند بکار مي‌رود كه در واقع مسير اصلي فرايند مي‌باشد. به تصویر پایین دقت کنید:

Sequence Flow بین دو Task نشان می­دهد که که ابتدا بایدTask2 انجام شود و سپس کار به Task3 ارسال شده تا فرآیند ادامه یابد.

Event یا رخداد: پيشامدي که در ابتدا، میانه یا انتهای يک فرآيند روي‌ مي‌دهد و بر جريان فرآيند تأثير مي‌گذارد. پس می­توان آنها را به سه گروه تقسیم­بندی کرد: رخدادهای آغازین، رخدادهای میانی و رخدادهای پایانی. هر فرایند قطعاً دارای حداقل یک رخداد آغازین و یک رخداد پایانی است. پس رخدادها برحسب زمان تأثير بر فرآيند به سه گروه Start، Intermediate و End (شکل‌ها از چپ به راست) تقسيم مي‌شوند.

همانطورکه از اسم این نماد مشخص است، رخداد پیشامدی است که تحت کنترل فرایند موردنظر نبوده و معمولاً یک عامل بیرونی است.

نکته مهم: در این مرحله یعنی مدلسازی فرایندها، فقط ترسیم نمودار BPMN کافی نیست و در مورد هر فرایند باید اطلاعات دیگری نیز دریافت شود. این اطلاعات در قالب شناسنامه فرایندی قابل استخراج است.

لطفا توجه کنید، بسیاری از نمادهای معرفی شده در بالا در سایر استانداردهای مدلسازی از جمله فلوچارت وجود ندارند. البته استاندارد BPMN شامل نمادهای دیگری نیز می شود که در در مطالب بعدی برخی از مهم ترین آنها را معرفی خواهیم کرد.

در خصوص استاندارد BPMN در کارگاه سیستم سازی بصورت مفصل توضیحات تکمیلی ارائه شده و بصورت کارگاهی این استاندارد را فراخواهید گرفت.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

برای دریافت مشاوره پیام دهید.